روز بزرگداشت مولوی

جلال‌الدین محمد بلخی معروف به مولوی، از مشهورترین شاعران ایرانی‌تبار، در روز ششم ربیع‌الاول سال ۶۰۴ در بلخ یا وخش به دنیا آمد و در تاریخ پنجم جمادی‌الثانی سال ۶۷۲ هجری قمری در قونیه وفات یافت.
نام کامل او «محمد ابن محمد ابن حسین حسینی خطیبی بکری بلخی» است و در دوران حیات به القاب «جلال‌الدین»، «خداوندگار» و «مولانا خداوندگار» نامیده می‌شده‌است. در قرن‌های بعد (ظاهرن از قرن ۹) لقب‌های «مولوی»، «مولانا»، «مولوی رومی» و «ملای رومی» برای او به کار رفته ‌است و از برخی از اشعارش تخلص او را «خاموش» و «خَموش» و «خامُش» دانسته‌اند. از معروف‌ترین آثار مولانا می‌توان به مثنوی معنوی، فیه ما فیه، رباعیات، دیوان شمس و مجالس سبعه اشاره کرد.
مولانا در سی و هفت سالگی عارف و دانشمند دوران خود بود و مریدان فراوانی داشت. تا این‌که شمس‌الدین محمد بن ملک داد تبریزی در روز سه‌شنبه بیست و ششم جمادی‌الثانی ۶۴۲ قمری نزد مولانا رفت و مولانا شیفته‌ی او شد. او پس از این ملاقات کوتاه، دوره‌ی پرشوری را آغاز کرد. مریدان که می‌دیدند مولانا مرید ژنده‌پوشی گمنام شده است و توجهی به آنان نمی‌کند، به فتنه‌جویی روی آوردند و به شمس تبریزی ناسزا می‌گفتند و تحقیرش می‌کردند. شمس تبریزی از گفتار و رفتار مریدان رنجید و در روز پنجشنبه بیست و یکم شوال ۶۴۳ قمری، هنگامی‌که مولانا سی و نه سال داشت، از قونیه به دمشق کوچید. مولانا فرزند خود سلطان ولد را همراه جمعی به دمشق فرستاد و شمس تبریزی را به قونیه باز گرداند. پس از مدتی شمس تبریزی بی‌خبر از قونیه رفت و ناپدید شد. مولانا در دوری شمس تبریزی ناآرام شد و روز و شب به سماع پرداخت و حال آشفته‌اش در شهر بر سر زبان‌ها افتاد.
مولانا، پس از مدت‌ها بیماری در پی تبی سوزان در غروب یکشنبه ۵ جمادی الآخر ۶۷۲ قمری درگذشت. یونسکو با پیشنهاد ترکیه، سال ۲۰۰۷ را سال جهانی مولانا نامیده ‌است.