روز کارمند

روز چهارم شهریور ماه در تقویم جمهوری‌اسلامی ایران به‌عنوان روز کارمند نام‌گذاری شده است. کارمند کسی است که به ازای انجام کار فکری در دستگاهی اداری، حقوق دریافت می‌کند و بناست که به‌طور درازمدت اشتغال داشته باشد.
کارمندان به دو بخش کارمندان دولتی و کارمندان خصوصی تقسیم می‌شوند. ویژگی‌های خاص کارمندان، کارمندان بخش خصوصی را از کارمندان بخش دولتی و این دو قشر را از طبقه‌ی کارگر جدا می‌کند. وضعیت مادی کارمندان و منزلت اجتماعی آنان (هم دولتی و هم خصوصی) با دگرگونی‌های اقتصادی و اجتماعی نوسان دارد.
کارمندی در مفهوم جدید با رشد سرمایه‌داری و پس از انقلاب صنعتی شکل گرفت. دانشگاه‌های غرب که تامین‌کننده‌ی نیاز جریان تولید صنعتی بودند، تربیت کارمندان را بر عهده گرفتند. برخی از جامعه‌شناسان مارکسیست اصولن قائل به وجود قشری به نام کارمند نیستند و جامعه را به دو طبقه‌ی کارگر و سرمایه‌دار تقسیم می‌کنند. جامعه‌شناسان دیگر، قشر کارمند را بخشی از پیکره‌ی چندگانه‌ای می‌دانند که طبقه‌ی متوسط را تشکیل می‌دهد.
ریشه‌ی پیدایش کارمندان دولتی را باید در دربارها جستجو کرد که پادشاهان افراد خاصی را که دارای مهارت‌های لازم بودند، به‌طور درازمدت – در قالب مزد زمانی – استخدام می‌کردند و آنان را به نظام ارزشی خود وفادار می‌ساختند. با جایگزینی حکومت‌های جمهوری و حکومت‌های نوین دیگر به‌جای پادشاهی، این کارمندان باید علاوه بر داشتن مهارت‌های لازم، وفاداری خود را به نظام حکومتی نیز آشکار می‌ساختند، اما در خصوص کارمندان خصوصی، پس از انقلاب صنعتی، بنگاه‌های تولیدی به افرادی که به شکل پیوسته در خدمتشان باشد نیازمند شدند و چونین کسانی را استخدام کردند و با گسترش جامعه‌ی صنعتی، شمار کارمندان نسبت به کارگران به‌سرعت افزایش یافت.