سال‌روز تولد مریم‌خاتون ملک‌آرا

مریم‌خاتون پور مُلک‌آرا (۱۳۲۹در آبکنار، بندر انزلی — ۶ فروردین ۱۳۹۱ در تهران) نخستین تراجنسی شناخته‌شده در ایران است. او توانست فتوای مشروعیت تغییر جنسیت در ایران را از روح‌الله خمینی، رهبر وقت جمهوری‌اسلامی بگیرد. مُلک‌آرا انجمن حمایت از بیماران مبتلا به اختلالات هویت جنسیتی ایران را در سال ۱۳۸۶ هجری شمسی با کمک چند پزشک و برای حمایت از تراجنسی‌های ایرانی ثبت کرد.
در سال ۱۳۵۳ ملک‌آرا طی ملاقاتی با فرح پهلوی، مشکلات خود را با او در میان گذاشت. فرح پهلوی به او پیشنهاد داد تعدادی از تراجنسی‌ها را جمع کند تا به این افراد امتیازهایی تعلق بگیرد، اما این پیشنهاد به سرانجام نرسید. پس از آن ملک‌آرا که خود را فردی مذهبی می‌دانست، در پی اخذ یک حکم شرعی برآمد. او با آیت‌الله بهبهانی ملاقات کرد و از سوی او به فرستادن نامه به روح‌الله خمینی در نجف تشویق شد. مریم‌خاتون می‌گوید. «من به ایشان گفتم همیشه احساس می‌کنم یک زن هستم.»
در سال ۱۳۵۷ مریم‌خاتون به پاریس سفر کرد تا با روح‌الله خمینی ملاقات حضوری داشته باشد، ولی موفق به این ملاقات نشد. با وقوع انقلاب ۱۳۵۷ مسیر دریافت این تأیید، بسیار سخت‌تر شد. ملک‌آرا از شغل خود اخراج شد، به‌اجبار به او هورمون‌های مردانه تزریق کردند و تحت درمان روان‌پزشکان و درمان‌های اشتباه قرار گرفت.
او در نهایت درسال ۱۳۶۵ فتوای تغییر جنسیت را از روح‌الله خمینی دریافت کرد. ملک‌آرا از آن پس در پی این بود که استانداردهای تغییر جنسیت را در ایران بالا ببرد و به تراجنسی‌های دیگر کمک کند. او در سال ۲۰۰۱ در تایلند تحت عمل جراحی قرار گرفت، چرا که از جراحی‌های داخل ایران رضایت نداشت. مریم‌خاتون پور ملک‌آرا در روز ششم فروردین ۱۳۹۱ (۲۵ مارس ۲۰۱۲) بر اثر سکته درگذشت و در محل تولدش در آبکنار بندرانزلی، به خاک سپرده شد.